Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nagłówek strony

Komentarze

Nr 2(9) (2015): Odwaga cywilna

Zmagania metodologa z empirią. Pozytywistyczna socjologia Jakuba Karpińskiego

  • Jakub Bazyli Motrenko
DOI
https://doi.org/10.51196/srz.9.13
Opublikowane
1. 11. 2015

Abstrakt

Jakub Karpiński (1945–2003) był znakomitym polskim metodologiem socjologii, prowadzącym badania z zakresu epistemologii nauk społecznych w ramach paradygmatu lwowsko-warszawskiej szkoły filozofii. Jednocześnie stał się jednym z pierwszych i najważniejszych historyków i socjologów systemu komunistycznego w Polsce. Jego socjologiczne opus magnum w badaniach nad komunizmem stanowi książka Ustrój komunistyczny w Polsce. Celem artykułu jest przedstawienie projektu socjologii zrekonstruowanego na podstawie tego dzieła w wymiarze retoryki, epistemologii i ontologii. Ukazane zostają racje społeczne i kognitywne, które sprawiły, że program Karpińskiego nigdy nie stał się postępowy w sensie Imrego Lakatosa. Autor stawia pytanie o paradoks: dlaczego świetny metodolog nie stał się równie wybitnym empirykiem?

Bibliografia

  1. Ajdukiewicz K. 1960. Naukowa perspektywa świata, [w:] tegoż, Język i poznanie, t. 1, Wybór pism z lat 1920–1939, PWN.
  2. Ajdukiewicz K. 1975. Logika pragmatyczna, PWN.
  3. Bannister R. 1987. Sociology and scientism. The American quest for objectivity, 1880–1940, University of North Carolina Press.
  4. Berthelot J.-M. 1996. Les vertus de l’incertitude: le travail de l’analyse dans les sciences sociales, PUF.
  5. Berthelot, J.-M. 2000. Introduction général, [w:] tegoż, Sociologie: épistémologie d’une discipline. Textes fondamentaux, De Boeck Université.
  6. Berthelot J.-M. 2001a. Épistémologie des sciences sociales, PUF.
  7. Berthelot J.-M. 2001b. Programmes, paradigmes, disciplines: pluralite et unite des sciences sociales, [w:] tegoż, Épistémologie des sciences sociales, PUF.
  8. Berthelot J.-M. 2008. L’emprise du vrai. Connaissance scientifique et modernité, PUF.
  9. Cuin Ch.-H. 2000. Ce que (ne) font (pas) les sociologues. Petit essai d’épistémologie critique, Librairie Droz.
  10. Douglas M. 1978. Judgments on James Frazer, „Daedalus”, nr 107(4).
  11. Dudek A. 2015. Jakub Karpiński jako historyk, „Stan Rzeczy”, nr 9, s. 165–171.
  12. Eco U. 2007. Jak napisać pracę dyplomową. Poradnik dla humanistów, tłum. G. Jurkowlaniec, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
  13. Eisler J. 2015. Jakub Karpiński – pierwszy peerelista, „Stan Rzeczy”, nr 9, s. 172–181.
  14. Fleck L. 1986. Powstanie i rozwój faktu naukowego. Wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym, tłum. M. Tuszkiewicz, Wydawnictwo Lubelskie.
  15. Frege G. 2014. Myśl. Studium logiczne, [w:] tegoż, Pisma semantyczne, tłum. B. Wolniewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  16. Giddens A. 1974. Introduction, [w:] tegoż, Positivism and Sociolog y, Heinemann.
  17. Grabowska M. 2006. Jakub, [w:] J. Karpiński, Wprowadzenie do metodologii nauk społecznych, WZPiZ.
  18. Grabowska M., Szawiel T. [G.S.]. 1978. O ewolucji czy rewolucji Marka Tarniewskiego, „Zapis”, nr 6.
  19. Gusfield J. 1976. The Literary Rhetoric of Science. Comedy and Pathos in Drinking Driver Research, „American Sociological Review”, vol. 41, nr 1.
  20. Halfpenny P. 2005. Positivism, [w:] Encyclopedia of Social Theory, red. G. Ritzer, SAGE Publications, 572–576.
  21. Hollis M. 1994. The Philosophy of Social Science. An Introduction, Cambridge University Press.
  22. Jadacki J. 2013. Jakub Karpiński w kręgu Szkoły Lwowsko-Warszawskiej, „Studia Socjologiczne”, nr 4(211).
  23. Kanet R.E. 1982. Countdown. The Polish Upheavals of 1956, 1968, 1970,1976, 1980... by Jakub Karpiński, recenzja w „The American Political Science Review”, vol. 76, nr 4.
  24. Karpiński J. 1962. Postulat operacyjności definicji w naukach społecznych, „Studia Socjologiczne”, nr 4.
  25. Karpiński J. 1963. Socjologiczne i metodologiczne spojrzenie na socjologię, „Studia Socjologiczne”, nr 4.
  26. Karpiński J. 1965. Typy sporów na terenie nauk społecznych, „Studia Socjologiczno-Polityczne”, nr 18.
  27. Karpiński J. [Marek Tarniewski]. 1975. Ewolucja czy rewolucja, Instytut Literacki.
  28. Karpiński J. 1976. Schematy metodologiczne, „Studia Socjologiczne”, nr 1.
  29. Karpiński J. 1985. Przyczynowość w badaniach socjologicznych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  30. Karpiński J. 1988. Taternictwo nizinne, Instytut Literacki.
  31. Karpiński J. 1989. Nie być w myśleniu posłusznym. Ossowscy, socjologia, filozofia, Polonia Book Fund.
  32. Karpiński J. 1992. Kultura i wielość rzeczywistości. Szkice o kulturze, Wydawnictwo FIS.
  33. Karpiński J. 2000. Pozytywizm, [w:] Encyklopedia socjologii, t. 3, red. W. Kwaśniewicz, Oficyna Naukowa.
  34. Karpiński J. 2005. Ustrój komunistyczny w Polsce, WSPiZ.
  35. Karpiński J. 2006. Wprowadzenie do metodologii nauk społecznych, WZPiZ.
  36. Kołakowski L. 1966. Filozofia pozytywistyczna. (Od Hume’a do Koła Wiedeńskiego), Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  37. Kotarbiński T. 1986. Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  38. Koźmiński A.K. 2005. Posłowie, [w:] J. Karpiński, Ustrój komunistyczny w Polsce, WZPiZ, tylna strona okładki.
  39. Kripke S. 2001. Nazywanie a konieczność, tłum. B. Chwedeńczuk, Fundacja Aletheia.
  40. Kula M. 2005. Przedmowa, [w:] J. Karpiński, Ustrój komunistyczny w Polsce, WZPiZ.
  41. Lakatos I. 1995. Pisma z filozofii nauk empirycznych, tłum. W. Sady, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  42. Latour B., Fabbri P. 1977. La rhétorique de la science. Pouvoir et devoir dans un article de science exacte, „Actes de la recherche en sciences sociales”, vol. 13.
  43. Love A.C. 2009. Typology Reconfigured. From the Metaphysics of Essentialism to the Epistemology of Representation, „Acta Biotheoretica”, nr 57.
  44. MacIntyre A. 2009. Trzy antagonistyczne wersje dociekań moralnych: etyka, genealogia i tradycja, tłum. M. Filipczuk, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
  45. Madge J. 1964. The Origins of Scientific Sociology, The Free Press of Glencoe.
  46. Mokrzycki E. 1990. Socjologia w filozoficznym kontekście, Wydawnictwo IFiS PAN.
  47. Ossowski S. 1967. Nauki społeczne w problematyce teorii kultury, [w:] tegoż, Dzieła, t. 4: O nauce, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  48. Ossowski S. 1989. Problematyka swobody słowa w dyskusjach naukowych, [w:] Nie być w myśleniu posłusznym. Ossowscy, socjologia, filozofia, Polonia Book Fund.
  49. Popper K. 1999. Nędza historycyzmu, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  50. Popper K. 2002. Logika odkrycia naukowego, tłum. U. Niklas, Fundacja Aletheia.
  51. Popper K. 2012. Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemologiczna, tłum. A. Chmielewski, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  52. Potter M. 2008. Wittgenstein’s Notes on Logic, Oxford University Press.
  53. Rosenberg A. 1995. Philosophy of Social Science, Westview Press.
  54. Shapin S. 2010. Pump and Circumstance: Robert Boyle’s Literary Technology, [w:] tegoż, Never pure. Historical studies of science as if it was produced by people with bodies, situated in time, space, culture, and society, and struggling for credibility and authority, Johns Hopkins University Press.
  55. Sułek A. 2006. Styl socjologii Jakuba Karpińskiego, [w:] J. Karpiński, Wprowadzenie do metodologii nauk społecznych, WSPiZ.
  56. Toulmin S. 2003. The Uses of Argument, Cambridge University Press.
  57. Wittgenstein L. 1974. Philosophical Grammar, Blackwell.
  58. Wittgenstein L. 2004. Tractatus logico-philosophicus, tłum. B. Wolniewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  59. Woleński J. 1985. Filozoficzna szkoła lwowsko-warszawska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  60. Wróblewski R. 2010. Charakterystyka liczbowa prasy niezależnej z lat 1976–1990, [w:] Papierem w system. Prasa drugoobiegowa w PRL, red. M. Marcinkiewicz, S. Ligarski, Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Oddział w Szczecinie.

Pobrania

Dane pobrania nie są jeszcze dostepne